در صفت دنيا

« 181»

(81) (و من كلام له ( عليه‏ السلام  )) (في صفة الدنيا) مَا أَصِفُ مِنْ دَارٍ أَوَّلُهَا عَنَاءٌ وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ فِي حَلَالِهَا حِسَابٌ وَ فِي حَرَامِهَا عِقَابٌ  مَنِ اسْتَغْنَى فِيهَا فُتِنَ وَ مَنِ افْتَقَرَ فِيهَا حَزِنَ وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا وَاتَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَيْهَا أَعْمَتْهُ . أقول و إذا تأمل المتأمل قوله (( عليه ‏السلام  )) من أبصر بها بصرته وجد تحته من المعنى العجيب و الغرض البعيد ما لا تبلغ غايته و لا يدرك غوره و لا سيما إذا قرن إليه قوله و من أبصر إليها أعمته فإنه يجد الفرق بين أبصر بها و أبصر إليها واضحا نيرا و عجيبا باهرا.

 از سخنان آن حضرت عليه السّلام است در صفت دنيا: (1) چگونه وصف كنم سرائى را كه اوّل آن رنج و آخر آن نيستى است، در حلال آن حساب و در حرامش عقاب مى ‏باشد (آنچه از راه حلال بدست آيد در قيامت حساب آنرا مى ‏رسند، و اگر از راه‏

 ص182

حرام بيابيد در آخرت بعذاب گرفتار مى‏ شويد) (2) كسيكه در آن غنىّ و بى نياز شد در فتنه و بلاء افتد، و كسيكه در آن نيازمند و درويش باشد غمگين است، و كسيكه در تحصيل آن كوشيد بآن نمى‏ رسد، و كسيكه در طلب آن نكوشيد دنيا باو رو كند، (3) و كسيكه (به عبرت) بآن نگريست دنيا او را بينا و آگاه كرد (تا راه راست را بافته خود را آماده آخرت نمود) و كسيكه به زينت و آرايش آن نگاه كرد، دنيا او را نابينا گردانيد (كه گمراه شد. سيّد رضىّ فرمايد:) مى ‏گويم: اگر كسى در فرمايش آن حضرت «عليه السّلام»: من أبصر بها بصّرته (كسيكه به عبرت بدنيا نگريست دنيا او را بينا و آگاه نمود) تأمّل و درنگ نمايد، درون آن معنى شگفت و مقصود بزرگى مى ‏يابد كه به نهايت آن نتوان رسيد، و حقيقت آن را نتوان دريافت، مخصوصا اگر اين جمله را با جمله و من أبصر إليها أعمته (و كسيكه به زينت و آرايش دنيا نگاه كرد، دنيا او را نابينا گردانيد) همراه نمايد، چون فرق ميان جمله أبصر بها و جمله أبصر إليها را واضح و روشن و عجيب و آشكار مى ‏يابد.